การนำยารักษาโรคมาใช้เป็นสารเสพติดยังคงเป็นปัญหาที่พบอย่างต่อเนื่อง เพราะยาบางชนิดก็ไม่ได้ถูกจัดเป็นยาที่ถูกควบคุม จึงสามารถหาซื้อได้ง่ายตามร้านขายยาทั่วไป หนึ่งในนั้นคือ “ยาฟาเทค” ซึ่งจริงๆ แล้ว เป็นยาแก้แพ้ แต่วัยรุ่นบางกลุ่มนิยมนำไปผสมกับเครื่องดื่มหรือยาชนิดอื่นเพื่อให้เกิดความมึนเมา โดยไม่ได้ตระหนักเลยว่าการกระทำเช่นนี้อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต บทความนี้จะพามาทำความรู้จักกันว่าฟาเทคคือยาอะไร รวมถึงผลกระทบของการใช้ที่ผิดวิธี และแนวทางบำบัดฟื้นฟู พร้อมแล้วมาดูสาระสำคัญที่เรานำมาฝากกันวันนี้เลย
ฟาเทคหรือฟาเทคไซรัป คือ ชื่อทางการค้าของยาเซททิริซีน ไดไฮโดรคลอไรด์ (Cetirizine Dihydrochloride) ซึ่งเป็นยาต้านฮิสตามีนชนิดหนึ่งที่ใช้กันมานานในวงการแพทย์ สามารถบรรเทาอาการต่างๆ ที่เกิดจากการแพ้ เช่น น้ำมูกไหล ตาแดง เคืองตา คันจมูก คันคอ ลมพิษ ผื่นคันตามผิวหนังได้ โดยตัวยาจะออกฤทธิ์ไปยับยั้งการปล่อยสารฮิสตามีน (Histamine) ซึ่งเป็นสารที่ร่างกายสร้างขึ้นมาเพื่อตอบสนองต่อสิ่งแปลกปลอมที่กระตุ้นให้เกิดการแพ้ เช่น เกสรดอกไม้ ฝุ่นละออง อาหารทะเล ฯลฯ เมื่อระดับฮิสตามีนลดลง อาการแพ้ต่างๆ ก็จะทุเลาลงด้วย
ข้อดีคือ ฟาเทคเป็นยาที่ออกฤทธิ์ได้นานถึง 21 ชั่วโมง และผ่านเข้าไปยังสมองได้น้อยกว่า ทำให้ยาไม่ได้ออกฤทธิ์กดประสาทส่วนกลางมากนัก จึงไม่ค่อยทำให้เกิดอาการง่วงซึมเมื่อเทียบกับยาแก้แพ้รุ่นเก่าชนิดอื่น เช่น ไดเฟนไฮดรามีน (Diphenhydramine) หรือ โปรเมทาซีน (Promethazine) ผู้ที่นำไปเสพจึงคิดว่าปลอดภัย แต่เมื่อใช้อย่างผิดวิธีก็ทำให้เกิดอันตรายได้เหมือนกัน
ยาฟาเทคที่จำหน่ายในประเทศไทยมีทั้งรูปแบบยาเม็ดและยาน้ำ ส่วนที่หลายคนสงสัยว่าฟาเทคไซรัปคือยาอะไร? ใช่ยาชนิดเดียวกันหรือไม่? คำตอบคือเป็นยาชนิดเดียวกัน แต่ฟาเทคไซรัปอยู่ในรูปของยาน้ำที่มีการเติมน้ำเชื่อมลงไปเพื่อปรับรสชาติให้หวานขึ้น ช่วยให้เด็กๆ รับประทานได้ง่าย หรือผู้สูงอายุที่มีปัญหาในการกลืนเม็ดยาก็สามารถรับประทานได้เช่นกัน แต่คนบางกลุ่มก็อาศัยข้อดีเหล่านี้นำไปใช้อย่างผิดวิธี ไม่ว่าจะเป็น
ผู้ที่นำฟาเทคมาใช้เสพ มักจะนิยมนำไปผสมกับเครื่องดื่ม เช่น สูตรฟาเทคไซรัปผสมโค้ก คือการนำฟาเทค 15-20 มล. ไปผสมกับน้ำอัดลม 1.5 ลิตร และใส่น้ำแข็งดื่ม จะทำให้เกิดอาการมึนเมาคล้ายการดื่มแอลกอฮอล์ ในขณะที่บางคนก็ผสมกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ไปเลย หรือที่ร้ายแรงกว่านั้นคือการนำฟาเทคไซรัปผสมเขียวเหลืองหรือยาแก้ปวดที่ออกฤทธิ์กดประสาทและทำให้เกิดการเสพติด ดื่มไปแล้วอาจทำให้เกิดผลเสียต่อร่างกายอย่างรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้
แม้จะเป็นยาที่มีผลข้างเคียงน้อย แต่การกินฟาเทคเกินขนาดที่แนะนำ จะด้วยความตั้งใจหรือเสพติดจนทำให้ต้องเพิ่มปริมาณยามากขึ้นก็ตาม อาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ เช่น กระสับกระส่าย หงุดหงิด ง่วงซึมอย่างรุนแรง ชัก หมดสติ และอาจเสียชีวิตได้
โดยปกติแล้ว ยาฟาเทคไซรัปไม่ได้กินแล้วทำให้เกิดอาการเสพติด แต่วัยรุ่นบางกลุ่มมีความเชื่อผิดๆ ว่า กินแล้วจะทำให้รู้สึกผ่อนคลายและไม่เกิดอาการแฮงก์ จึงนำฟาเทคผสมกับน้ำอัดลม เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ หรือยา ตามสูตรต่างๆ ที่แพร่หลายในกลุ่มสังคมของตน ผลที่ได้จากการผสมนี้จะทำให้ผู้เสพเกิดอาการมึนเมา เคลิบเคลิ้ม ล่องลอย เหมือนอยู่ในฝัน ซึ่งเป็นอาการที่อาจทำให้รู้สึกดีในช่วงสั้นๆ แต่หากใช้ต่อเนื่องเป็นระยะเวลานานหรือในปริมาณที่มากเกินไป ก็จะนำไปสู่ภาวะเสพติดในระยะยาวได้
ยาแก้แพ้ฟาเทคถือเป็นยาที่มีความปลอดภัยสูง แต่เมื่อนำไปผสมกับเครื่องดื่ม สารชนิดอื่น หรือใช้ต่อเนื่องจนเสพติด อาจทำให้เกิดอาการที่ไม่พึงประสงค์ได้ ดังนี้
หากสงสัยว่าฟาเทคไซรัปผิดกฎหมายไหม? การซื้อยาหรือใช้ยาฟาเทคโดยทั่วไปไม่ถือว่าผิดกฎหมาย เพราะฟาเทคจัดอยู่ในกลุ่มยาประเภทที่สามารถหาซื้อได้โดยไม่ต้องใช้ใบสั่งแพทย์ การป้องกันจึงเป็นเรื่องที่ผู้ใช้ต้องตระหนักด้วยตัวเองว่า การนำไปใช้แบบผิดวิธี เช่น นำฟาเทคไซรัปผสมโค้ก สไปร์ท น้ำอัดลม หรือยาใดๆ ก็ตาม เพื่อเสพให้มึนเมา เป็นสิ่งที่อันตรายมาก ที่สำคัญ “อย่าลอง” โดยที่คิดว่าจะไม่ติดหรือไม่เป็นอะไร เพราะจุดเริ่มต้นของความคึกคะนอง อยากรู้อยากลอง มักจะนำไปสู่การเสพติดในที่สุด
และเมื่อพยายามลดหรือหยุดการใช้ฟาเทคไซรัป ก็อาจทำให้เกิดอาการถอนยา เช่น วิตกกังวล คัน นอนไม่หลับ เหงื่อออกมาก อารมณ์แปรปรวน คลื่นไส้ อาเจียน ปวดศีรษะ ซึ่งความรุนแรงและระยะเวลาของอาการจะแตกต่างกันไปในแต่ละคน แต่ส่วนใหญ่อาการมักไม่รุนแรง เพียงแค่ผู้ป่วยบางรายทนไม่ไหวก็จะกลับไปใช้ยาอีก จึงควรค่อยๆ ปรับลดขนาดยาและอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญ เพื่อให้การรักษาเป็นไปอย่างราบรื่น
การใช้ยาฟาเทคอย่างผิดวิธีเสี่ยงที่จะเกิดผลเสียต่อสุขภาพทั้งทางร่างกายและจิตใจ ดังนั้นจึงควรใช้ยาฟาเทคเพื่อรักษาโรคตามที่แพทย์หรือเภสัชกรแนะนำอย่างเคร่งครัด และใช้ยาเมื่อมีอาการหรือเท่าที่จำเป็นเท่านั้น สำหรับใครที่กำลังเผชิญกับการติดฟาเทค แอลกอฮอล์ หรือสารเสพติดชนิดใดก็ตาม ศูนย์บำบัดยาเสพติดอย่างศูนย์ฟื้นฟูไลท์เฮ้าส์ ยินดีให้คำปรึกษา โดยมีทีมแพทย์และบุคลากรผู้เชี่ยวชาญที่จะคอยดูแลอย่างใกล้ชิด พร้อมโปรแกรมบำบัดที่ถูกหลัก และออกแบบสำหรับแต่ละบุคคลโดยเฉพาะ เพื่อให้คุณกลับมามีชีวิตที่สดใสแข็งแรงอีกครั้ง
Lighthouse Human Services & Consulting, Co., Ltd.
Head Office:
Ramkamheng 118
Saphan Sung, Bangkok 10240
Thailand