รู้จัก ‘เคตามีน’ อีกด้านของยาเสพติดอันตรายทำลายจิต

ยาเค เคนมผง Special K ไม่ว่าจะเรียกขานด้วยชื่อใดก็ตามแต่ ก็ไม่อาจสลัดภาพจำของการเป็นยาเสพติดอันตรายที่มีชื่อเดิมว่า ‘เคตามีน’ ลงได้ ไม่ได้เป็นแค่ตำนาน แต่ยังเป็นความจริงที่ยังหายใจอยู่ ความจริงที่หากได้สัมผัส กินดื่มหรือ สูบดมเพียงสักครั้ง ย่อมหมายถึงการนับถอยหลังสู่จุดจบของชีวิต

รู้จักกับ ‘เคตามีน’

เคตามีน (Ketamine) หรืออีกชื่อคือ ‘ยาเค’ เป็นได้ทั้งยาสลบทางการแพทย์สำหรับใช้ระงับปวดและยาเสพติดออกฤทธิ์หลอนประสาทที่เมื่อเสพเข้าไปจะรู้สึกมึนงง สติเลื่อนลอยคล้ายตกอยู่ในภวังค์ เห็นภาพหลอน เมื่อเสพในปริมาณมากจะส่งผลให้หัวใจเต้นเร็วกว่าปรกติและเกิดโรคทางจิตเวชอื่นตามมา

กลไกการออกฤทธิ์ของเคตามีน

หากใช้เคตามีนในปริมาณที่สูงจะเกิดผลเสียในระยะยาวทั้งร่างกายและจิตใจ ดังนี้

ผลต่อสมองและสภาวะทางจิต

เคตามีนสามารถเข้าแทรงแซงหรือทำลายสมองด้านความจำ การเรียนรู้ อารมณ์ และความรู้สึกผ่านการยับยั้ง N-methyl-D-aspartate receptor ตัวรับสารสื่อประสาท NMDA ซึ่งมีส่วนสำคัญคอยรับกระตุ้นประสาทให้ทำงานประสานกันได้ดั่งเช่นปรกติ เกิดเป็นลักษณะอาการหรือพฤติกรรมที่ผิดแปลกจากเดิม ซึ่งแตกต่างจากยาหลอนประสาท (Psychedelic drug) ตัวอื่น ไม่ว่าจะเป็น

• การเกิดภาพหลอน (Hallucination): ร่วมกับเกิดอาการตื่นตระหนกกังวลกลัว บางรายอาจรุนแรงถึงขั้นคลุ้มคลั่งทำร้ายตัวเองและผู้อื่น
• สภาวะแบ่งโลก (Separate Reality): สูญเสียการรับรู้สภาพแวดล้อมภายนอกตัวจนหลุดสู่โลกอีกใบหนึ่งร่วมกับเกิดสภาวะไร้ความรู้สึก
• พฤติกรรมซ้ำ ๆ แบบไร้เหตุผล (Stereotype): ทั้งการกระโดดเต้น สะบัดมือ โอนเอนตัวไปมา หรือพูดแต่คำเดิมซ้ำ ๆ ซึ่งคล้ายคลึงกับอาการของเด็กออทิสติก
• เข้าสู่สภาวะกึ่งเป็นกึ่งตาย (Out of the body): สติเลื่อนลอยคล้ายการรับรู้ทั้งกายและจิตแยกออกจากกัน เกิดความต้องการเสพยามากขึ้นอย่างรุนแรงผ่านกลไกเสริมแรงทางบวก (Positive Reinforcement)ซึ่งเมื่อได้สิ่งที่ต้องการสมองส่วนกลางจะหลั่ง ‘โดปามีน’ (Dopamine) สารสื่อประสาทแห่งความสุขในระดับสูงเป็นรางวัลแก่ร่างกาย

สถานะของเคตามีนในทางกฎหมาย

ปัจจุบันเคตามีนมีสถานะเป็นวัตถุเสพติดให้โทษประเภทที่ 2 ตามพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2561 ซึ่งต้องอยู่ภายใต้การหยิบใช้รักษาจากแพทย์เท่านั้น หากนอกเหนือจากการใช้ดังกล่าวจะผิดกฎหมายตามบัญญัติโทษที่กำหนดไว้

อันตรายอื่นที่ควรรู้และเฝ้าระวัง

อยู่ในร่างกายนานเท่าไหร่

งานวิจัยทดสอบประสิทธิภาพและความปลอดภัยด้านการใช้เคตามีนประกอบการรักษาจากสมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทยได้ให้ข้อมูลว่าเคตามีนจะออกฤทธิ์ยาวนานถึง 30 นาที ร่วมกับให้ผลข้างเคียงยาวนานตั้งแต่ 80 – 100 นาที โดยแบ่งผลข้างเคียงออกเป็น 2 ระยะ (วนิดา รัตนสุมาวงศ์, พิชัย อิฎฐสกุล, น.181)

• ระยะสั้น: การรับรู้ผิดเพี้ยน มีความสุขมากกว่าปรกติเวียนศีรษะ ความดันเลือดสูง สมรรถภาพทางเพศเพิ่มขึ้น
• ระยะยาว: ส่งผลต่อกระเพาะปัสสาวะ ตับ สมองส่วนระบบคิดและแก้ปัญหา เกิดความอยากเสพเพิ่มขึ้น

เคตามีนกับการใช้รักษาโรคซึมเศร้า

เราทุกคนล้วนผ่านความมืดมนของชีวิต หากแต่เราเป็นประภาคารต้นหนึ่งที่สามารถส่องสว่างนำพาคุณให้ผ่านพ้นเวิ้งทะเลชีวิตอันเลวร้ายให้จบลงได้ ศูนย์ฟื้นฟูไลท์เฮ้าส์พร้อมมอบโอกาสชีวิตแก่ผู้ป่วยติดยาเสพติดด้วยวิถีจิตบำบัดแบบผสมผสานระหว่าง Art & Science แบบร่วมสมัยเพื่อฟื้นคืนชีวิตผู้ป่วย ให้สามารถกลับสู่สังคมได้ปรกติสุขแหล่งอ้างอิง

แหล่งอ้างอิง

ภาษาไทย

สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กรมควบคุมวัตถุเสพติด

https://mnfda.fda.moph.go.th/narcotic/?p=5993

พฤติกรรม Stereotype (สถาบันราชานุกูล)

http://rajanukul.go.th/new/_admin/download/review0001164.pdf